O ADHD w rodzinie
Udział w wykładzie dr Jóźwiaka (dr hab. n. med. Jarosław Jóźwiak) na Festiwalu Wibracje był dla nas bardzo poruszający i jednocześnie mocno utwierdzający w tym, co robimy na co dzień jako fundacja. Mówił o ADHD w rodzinie – o tym, jak wpływa na relacje, codzienność, postrzeganie siebie i dziecka. Jedno jest pewne: Wyszłyśmy z tego spotkania z jeszcze większym przekonaniem, że idziemy w dobrym kierunku.
To, co nas szczególnie uderzyło, to fakt, jak mało mówi się nadal o ADHD jako zaburzeniu neurorozwojowym, a nie o „problemach wychowawczych”. Nadal w wielu środowiskach funkcjonuje przekonanie, że dziecko „ma za dużo energii” albo „potrzebuje bardziej stanowczych granic”. A przecież mówimy o odmienności w funkcjonowaniu układu nerwowego, która nie wynika z lenistwa, złej woli ani niewydolności rodziców.
ADHD to nie choroba – to inny sposób działania mózgu
ADHD nie jest chorobą, a różnicą w rozwoju neurologicznym – dotyczy m.in. funkcjonowania płatów czołowych i układu dopaminergicznego. Objawy takie jak trudność w utrzymaniu uwagi, impulsywność, nadmierna potrzeba ruchu czy silna potrzeba nowości, wyzwań i rywalizacji to nie „wymysły” – to bardzo konkretne i zbadane mechanizmy biologiczne.
W czasie wykładu szczególnie mocno wybrzmiał temat hiperfokusu – czyli sytuacji, kiedy dziecko z ADHD potrafi godzinami skupić się na czymś, co naprawdę go interesuje. To prawdziwy powód dlaczego przez to często nie zauważa się trudności- ,,przecież potrafi się skoncentrować, gdy chce”. Jednak, to nie o ,,chcenie” tu chodzi – tylko o system nagrody, który u osób z ADHD działa po prostu inaczej.
Emocje – wciąż niedoceniany aspekt ADHD
Co warto szczególnie podkreślić – i co również wybrzmiało na wykładzie – to dysregulacja emocji, czyli trudność z kontrolą reakcji emocjonalnych. Z naszej perspektywy terapeutycznej to jeden z najczęstszych, a jednocześnie najmniej formalnie uznanych aspektów ADHD.
Dzieci (i dorośli!) z ADHD często bardzo intensywnie przeżywają emocje – od euforii po frustrację – a jednocześnie mają trudność z ich regulacją: wybuchy złości, nadreaktywność, impulsywne słowa, poczucie wstydu tuż po. Wyzbądź się też stereotypowego myślenia, że to ten „charakter” lub „słaba wola” – to efekt trudności w hamowaniu reakcji w strukturach mózgu odpowiedzialnych za kontrolę emocji, takich jak kora przedczołowa czy ciało migdałowate.
Coraz więcej ekspertów – m.in. dr Russell Barkley – apeluje, by dysregulacja emocjonalna została oficjalnie uznana za czwarte kryterium diagnostyczne ADHD, obok nieuwagi, nadruchliwości i impulsywności. Z naszej praktyki – absolutnie się z tym zgadzamy. Otóż właśnie niezaopiekowane emocje prowadzą często do wtórnych trudności: wycofania, agresji, zaburzeń nastroju, stanów depresyjnych, myśli samobójczych i tak można wymieniać…
Farmakoterapia – nowe światło w badaniach
Jedna z mam zadała ostatnio pytanie: ,,Czy z tego się wyrasta?” Wtedy odpowiedziałam, że nie… A dziś nas zaskoczyło i jednocześnie dało dużo do myślenia – to pojawiające się najnowsze badania pokazujące, że wczesne wdrożenie farmakoterapii u dzieci może przynieść trwałą poprawę objawów ADHD, a nawet w niektórych przypadkach ich całkowite wygaszenie.
Badania opublikowane m.in. w JAMA Psychiatry i Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health pokazują, że dzieci, które zaczynają leczenie we wczesnym wieku (5–8 lat), osiągają znaczącą poprawę funkcjonowania społecznego, emocjonalnego i szkolnego – i to nie tylko w czasie stosowania leków, ale również długofalowo.
W jednym z badań aż 75–85% dzieci osiągało trwałą poprawę objawów po roku odpowiednio dobranej terapii farmakologicznej, połączonej z psychoedukacją i wsparciem środowiskowym. To bardzo mocne dane, które pokazują, że leki nie są ostatecznością, tylko realnym narzędziem poprawy jakości życia.
Wsparcie to nie „ratunek”, tylko kierunek
Zdecydowanie farmakoterapia nie powinna być tabu. Nie jest też znakiem porażki, ale dojrzałości – uznania, że dziecko lub (JA) potrzebuje konkretnych narzędzi, by móc funkcjonować lepiej. Leki – podawane zgodnie z zaleceniami, pod opieką dobrego psychiatry – mogą być kluczem do odzyskania spokoju, lepszych relacji, możliwości uczenia się bez ciągłej frustracji i kar.
To też przypomnienie, że ADHD nie znika samo, a niezaopiekowane prowadzi do problemów wtórnych – niskiej samooceny, zaburzeń lękowych, depresji czy nawet uzależnień w dorosłości. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i odważne decyzje terapeutyczne.
Jesteśmy na dobrej drodze
Wyszłyśmy z tego wykładu z mieszanką złości i nadziei. Złości, bo wciąż tak wiele osób nie ma dostępu do rzetelnej wiedzy o ADHD. Nadziei – bo wiedza się rozprzestrzenia, coraz więcej specjalistów mówi tym samym językiem. Cieszymy się, że jako fundacja, psycholog, pedagog jesteśmy częścią tej zmiany. Nasze działania – edukacja, psychoedukacja, wsparcie rodzin, współpraca – mają głęboki sens.
Coraz częściej spotykamy też dorosłych, którzy przez lata nie mieli postawionej diagnozy. Ludzi, którzy latami funkcjonowali w poczuciu, że „coś jest ze mną nie tak”, że są „zbyt impulsywni”, „nieogarnięci”, „zmienni”, a tak naprawdę – żyli/żyją z niezdiagnozowanym ADHD. Niejednokrotnie noszą w sobie zmęczenie, wstyd, lęk przed zmianą, a jednocześnie wielką potrzebę zrozumienia siebie. Nasze działania kierujemy do nich, do Ciebie – bo diagnoza w dorosłości to nie stygmat, tylko ulga i nowy start.
Zapamiętaj: ADHD nie musi być przeszkodą. Może być zasobem – jeśli tylko damy dzieciom, młodzieży i dorosłym lub sobie odpowiednie wsparcie.
Szukając rzetelnej wiedzy na powyższy temat zachęcamy Cię do odwiedzenia strony oraz social media: @psychiatraplus Jarosław Jóźwiak @redaktorka_wiktoria Wiktoria Jackowska
kompendiumadhd.pl
1. JAMA Psychiatry (2025)
Sørensen, P., Johansson, J., Pedersen, C., & współpracownicy. (2025). Increased prescribing of attention‑deficit/hyperactivity disorder medication and real‑world outcomes over time. JAMA Psychiatry. Advance online publication.
W badaniu obserwowano, że stosowanie leków na ADHD u dzieci i młodzieży wiąże się z obniżonym ryzykiem samookaleczeń, wypadków, zdarzeń drogowych oraz przestępczości
2. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health (2025)
Liang, X., Müller, S., & Wang, T. (2025). Long-term ADHD medication in children: a review of real-world prescription patterns and outcomes. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, Advance online publication.
